دیسک ترمز
هر یک از اجزای ماشین به منظور کنترل کردن بهتر خودرو و ماشین های سنگین کنار هم قرار گرفته اند. یکی از اجزای بسیار مهمی که در خودروها و ماشین های سنگین وجود دارند، دیسک ترمز می باشد. این عضو وظیفه متوقف کردن ماشین را برعهده دارد و جزء مهم ترین اجزای خودرو برای کنترل کردن محسوب می شود. دیسک ترمز به چرخ ترمز نیز شناخته می شود و بسیاری از منابع آن را با نام دیسک چرخ می شناسند.
در ادامه این مقاله قصد داریم در رابطه با انواع دیسک چرخ و کلیات هر یک از دیسک های ترمز صحبت کنیم. بنابراین، اگر قصد خرید یک دیسک ترمز را دارید، توصیه می کنیم که ابتدا در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
دیسک ترمز چیست؟
هر یک از خودروها و ماشین های سنگین دارای اجزای مختلفی برای بهتر کنترل کردن ماشین و خودرو می باشند. دیسک ترمز یکی از انواع اجزایی است که در خودروها به منظور توقف خودرو مورد استفاده قرار می گیرد.
دیسک های ترمز به شکل دایره هستند و در واقع، عامل اصلی توقف خودرو محسوب می شوند. جالب است که بدانید دیسک های ترمز به همراه چرخ های خودروها می چرخند و این در حالی است که اگر دیسک متوقف شود، چرخ های خودرو نیز متوقف می شود و خودرو می ایستد.
دیسک ترمز که از قطعات مهم یک خودرو و به ویژه سیستم ترمز محسوب می شود، امرورزه در بسیاری از خودروها دیده می شود. دیسک ترمز از مهم ترین قطعات سیستم ترمز یک خودرو محسوب می شود که در چرخ های جلو و عقب ماشین ها از آن استفاده می شود البته در ماشین های قدیمی تر تنها در چرخ های جلویی از این نوع ترمز های دیسکی استفاده می شده است.
عملکرد توقف و کاهش سرعت در هر خودرویی وابسته به این دیسک چرخ هاست. بدین صورت که وقتی پدال ترمز فشار داده میشود، درگیری ایجاد شده بین لنت ها و دیسک ترمز باعث می شود دیسک ها از حرکت بایستند و در نتیجه توقف چرخ های خودرو صورت می گیرد.
دیسک ترمز یک صفحه ی گرد و معمولا از جنس آهن یا فولادی ضد زنگ است که در سیستم تعلیق و فرمان ماشین، موتورسیکلت و حتی دوچرخه ها قرار می گیرد. ترمز دیسکی به واسطه چرخش روتور ها می چرخد و توسط درگیری با لنت های ترمز متوقف می شود. به همین جهت وظیفه این قطعه به طور کلی، توقف یا تقلیل سرعت حرکت ماشین است.
دیسک های ترمز که در لیست پر مصرف ترین لوازم یدکی ماشین سنگین هستند از جنس های مختلفی به تولید میرسند، ولی یکی از بهترین جنس های دیسک ترمز، فولاد ضد زنگ است. فولاد ضد زنگ با مقاومت بالایی که دارد، می تواند باعث بهبود کنترل سرعت خودرو شود و همچنین، عمر بالایی داشته باشد.
جنس دیسک های ترمز باید به گونه ای باشد که به راحتی در برابر اصطکاک ایجاد شده، خورده نشوند و مشکلی برای آن ها رخ ندهد. به همین خاطر، دیسک های ترمز در جنس ها و کاربردهای مختلفی به تولید می رسند و هر کدام بر اساس کاربرد خاصی که دارند، برای خودروهای مختلف قابل خریداری می باشند. به عبارت کلی تر:
دیسک ترمز (Brake Disc ) یا دیسک چرخ یک قطعه ی دایره ای شکل از جنس؛ آلومینیوم، چدن، آهن یا فولاد و از بهترین انواع ترمز در خودرو ها با نقش کلیدی در سیستم ترمز برای تقلیل سرعت یا از حرکت ایستادن خودرو است. فشردن پدال ترمز از طریق ایجاد اصطکاک بین ترمز دیسکی و لنت های ترمز مانع حرکت دیسک ترمز و چرخ های خودرو می شود.
اهمیت استفاده از دیسک ترمز
ترمزها مهم ترین قطعه در سیستم ماشین های سنگین یا خودرو های سواری است. چرا که این ترمز است که به شما این امکان را می دهد در هر لحظه که بخواهید سرعت را کاهش داده یا متوقف کنید. گاهی این سوال پیش می آید که آیا واقعا ترمز های دیسکی مهم هستند؟ بله مهم هستند برای پی بردن به درستی این پاسخ تنها کافی است به مزایای دیسک ترمز توجه کنید.
اگر هر یک از انواع دیسک ترمز را در مقام مقایسه با دیسک های کاسه ای قرار دهیم می بینیم که ترمز های دیسکی در هر شرایطی؛ از جمله شرایط آب و هوایی مختلف، سبک رانندگی با توقف سریع، سرعت بالا در مسابقات رانندگی و رانندگی در جاده هایی با فراز و نشیب شدید نسبت به ترمز کاسه ای عملکرد بهتری دارند.
اما خب ترمز های دیسکی نیاز به نگهداری اصولی و تعویض دوره ای به موقع دارند وگرنه نمی توانند عملکرد درستی داشته باشند.
دیسک چرخ کجاست؟
همانطور که اشاره کردیم، دیسک ترمز عامل اصلی توقف خودرو است که بر روی چرخ های ماشین سوار شده است. دیسک چرخ بر روی بلبرینگ های هر یک از چرخ ها سوار است و یکی از اجزای قطعات متحرک چرخ های خودرو محسوب می شود.
با توجه به اینکه دیسک ترمز بر روی چرخ سوار است، می تواند با سرعت مشخص و مساوی با سرعت رینگ و لاستیک در حال چرخش باشد. سرعت دیسک های ترمز نیز با کمک لنت ها کاهش پیدا می کند و موجب توقف خودرو می شوند.
دیسک های ترمز دارای دو سطح ماشین کاری شده می باشند و با کمک دو پیچ و یک مهره مرکزی، مقابل لنت ترمز خودروها و روی بلبرینگ ها نصب می شوند. به همین خاطر، زمانی که پدال توسط راننده فشار داده می شود، لنت ترمز با دیسک برخورد می کند و باعث کاهش سرعت دیسک می شود، همین موضوع سرعت چرخ های خودرو را کاهش می دهد.
دیسک ترمز چگونه کار می کند؟
شاید برای بسیاری از افراد این سوال مطرح شود که یک دیسک ترمز چگونه کار می کند؟برای درک بهتر نحوه عملکرد دیسک ترمز بهتر است بدانیم که محل نصب ترمز دیسکی دقیقا کجاست؟ دیسک چرخ ها همانطور که قبلا هم بیان شده، در سیستم تعلیق ماشین هستند. در این سیستم قطعه ای به نام روتور به وسیله پیچ و مهره به چرخ های ماشین متصل شده است که دیسک ترمز بر روی این روتور سوار می شود.
روتور یک یک قطعه متحرک است که با حرکت دورانی و چرخش چرخ های ماشین، روتور و بالطبع آن، ترمز دیسکی هم شروع به حرکت می کند. خب تا اینجا دیسک ترمز کاری انجام نداده است. در واقع دیسک ترمز وسیله ای است که برای متوقف کردن یا کاهش سرعت ماشین طراحی و تعبیه شده است.
اما چگونه؟ هر ماشینی که در حال حرکت است، مقداری انرژی جنبشی دارد که به منظور توقف خودرو باید این انرژی جنبشی تبدیل و از بین برود. ترمز دیسکی انرژی جنبشی حاصل از حرکت ماشین را به انرژی گرمایی حاصل از درگیری لنت و دیسک چرخ ها تبدیل می کند.
انواع دیسک ترمز
با توجه به این که ویژگیهای حرکتی خودروهای مختلف با یکدیگر تفاوت دارند، طبیعتا انواع دیسک ترمز نیز وجود خواهد داشت.
برای مثال دیسک آهنی یا معمولی، قطعهای است که دوام نسبتا کمتری دارد و در مناطق گرم و خشک زود از کار میافتد.
دیسک خنک شونده، نوع مدرنی از انواع دیسک ترمز است که در آن شیارهای خنک کننده تعبیه شده است. همان طور که از نام این قطعات پیداست، این دیسکها با خنک کردن خودشان عمر مفید خود را افزایش میدهند.
دیسک چرخ سورخ دار، قطعهای است که میتواند گازها و ذرات به وجود آمدهی ناشی از اصطکاک را از خود دور کند و بدین ترتیب اندکی از بار فشار اصکاک کم کند. دیسک شیاردار نیز سازوکاری مشابه دارد؛ اما، برای کم کردن بار فشار، گازهای به وجود آمدهی ناشی از اصطکاک را از راه شیارهایش در محیط پراکنده میکند. اگر یک قطعهی دیسک چرخ هم سوراخ داشته باشد و هم شیار آن را مختلط میگوییم.
دیسک ترمز در ماشینهای سنگین چه تفاوتی با دیسک ترمز خودروهای سبک دارد؟
اگرچه ماشینهای سنگین به اندازهی ماشینهای سبک شتاب نمیگیرند، وزن بالای آنها باعث میشود که برای متوقف شدن نیاز به یک قطعهی دیسک قدرتمند داشته باشند. کلیت قطعهی دیسک ترمز در خودروهای مختلف فرق چندانی با یکدیگر نمیکند.
اصولا هرچه خودرو مدرنتر باشد، قطعهی دیسکی که روی آن نصب شده از نظر ساختار پیشرفتهتر خواهد بود. تفاوت دیگری که قطعه دیسک در ماشینهای سبک با ماشینهای سنگین دارد، جنس پلیمرهای کربنی است که در کنار آلیاژ چدن، مقاومت قطعه دیسک را افزایش میدهند.
خرابی دیسک ترمز چه عواقبی دارد؟
خرابی در قطعهی دیسک یکی از خطرناکترین اتفاقاتی است که میتواند برای یک خودرو رخ دهد. باز جای شکرش باقی است که قطعهی دیسک از مقاومت زیادی برخوردار است و بهراحتی از بین نمیرود، اگرنه کلاه رانندگان پس معرکه بود. با این حال، همچنان هستند عواملی که موجب خوردگی و فرسایش قطعهی دیسک میشوند. از جمله این عوامل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
-
ترمز گرفتن پیاپی و رانندگی در شرایطی که ترمز گرفتن پیاپی را طلب میکند؛
-
توجه نکردن به تعویض به موقع لنت ترمز؛
-
انتخاب لنت ترمز بیکیفیت برای جایگذاری در ساختار خودرو.
توجه داشته باشید که به غیر از این موارد، اگر از قطعات نامرغوب استفاده کنید، فرسایش قطعات تسریع پیدا میکند. هر یک از این سه دلیل به نوعی موجب داغ شدن بیش از اندازهی دیسکها میشوند. از طرفی اگر دیسکی که روی خودرو نصب کردهاید نامرغوب باشد، برای داغ شدن نیازی به هیچکدام از این سه مورد ندارد و دمایش خود به خود افزایش مییابد.
با داغ شدن دیسک، نه تنها کارایی لنت ترمز بهتدریج کاهش پیدا میکند، بلکه شکل خود دیسک نیز در اثر این افزایش دما تغییر پیدا میکند. از طرفی تغییر شکل دیسک در اثر گرما، باعث میشود که لنت پس از برخورد با آن دچار خراشیدگی شده و بدین ترتیب کل سیستم ترمز مختل گردد.
سخن آخر
بدون شک دیسک ترمز یکی از کلیدیترین قطعات ایمنی و عملکردی خودرو است. قطعهای که اگر بهدرستی کار نکند، نه تنها وارد فرایند خود تخریبی میشود، بلکه به لنت و چرخ نیز آسیب وارد میکند.
بدین ترتیب میتوان گفت که از کار افتادگی قطعه دیسک، با تاثیرگذاری روی قطعات دیگر، میتواند میزان امنیت هر خودرو را بهصورت ضریب دار کاهش دهد؛ اما، جای نگرانی وجود ندارد، چون اگر این مقاله را خوانده باشید، میدانید که چطور در برابر خرابیهای احتمالی واکنش نشان دهید. پس فقط حواستان را جمع کرده و ایمن رانندگی کنید.